Τεύχος Φεβρουαρίου
Κριτική βιβλίου: «Αγώνες Πείνας» της Suzanne Collins
Από τη Μιναρετζή Ελευθερία, Α3
Οι Αγώνες Πείνας θα μπορούσαν κάλλιστα να χαρακτηριστούν από τα καλύτερα και ευρηματικότερα βιβλία για εφήβους από την εποχή που στα ράφια των βιβλιοπωλείων κυριαρχούσε ο Harry Potter και η παρέα του. Αυτός ίσως οφείλεται στο βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα του βιβλίου της Suzanne Collins, που δεν είναι άλλο από το-πολύ κοινότοπο πια-συνδυασμό της ανάγκης για επιβίωση και αδιάκοπης δράσης με τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα. Άλλωστε, η επιτυχία του βιβλίου κατοχυρώνεται από το πλήθος των βραβείων που έχει κερδίσει από αμερικανικές ενώσεις κριτικών, αλλά και από την μεταφορά του στη μεγάλη οθόνη τον Μάρτιο του 2012.
Η απήχηση του βιβλίου ,αναντίρρητα, έγκειται στην άκρως ελκυστική και πρωτοποριακή πλοκή του, αν και η Suzanne Collins έχει κατηγορηθεί πως το βιβλίο της φέρει αρκετές ομοιότητες με το μυθιστόρημα του Ιάπωνα συγγραφέα Koushun Takami, “Battle Royale”. Μεταφερόμαστε, λοιπόν, στην Αμερικανική ήπειρο, η οποία έχει βιώσει μια βιβλική καταστροφή και τα απομεινάρια της συγκροτούν ένα καινούριο, νεοσύστατο κράτος , το ‘’Πανέμ’’. Το ‘’Πανέμ’’ αποτελείται από 12 διαφορετικές περιοχές και το ‘’Κάπιτολ’’(=Καπιτώλιο),όπου διαμένει ο Πρόεδρος του Κράτους και οι ευκατάστατοι, ισχυροί κάτοικοι του Πανέμ μες στην χλιδή. Ύστερα από μια αποτυχημένη επανάσταση των πολιτών εναντίον του Καπιτωλίου, το τελευταίο αποφάσισε να τιμωρήσει τους εξεγερμένους με την σύσταση των Αγώνων Πείνας, μιας κτηνώδους μάχης μέχρι θανάτου, η οποία μεταδιδόταν απευθείας μέσω τηλεόρασης και συμμετείχαν ένα αγόρι και ένα κορίτσι από κάθε περιοχή του ‘’Πανέμ’’. Σε αυτούς τους αγώνες, αναγκάστηκε να πάρει μέρος η Katniss Evergreen,θυσιαζόμενη ώστε να σώσει την αδερφή της, η οποία ορίστηκε αρχικά να πολεμήσει. Μεταξύ άλλων, αντίπαλος της στην μάχη της ώστε να γυρίσει σώα και ασφαλής στην οικογένειά της είναι ο Peeta ,οικογενειακός φίλος για τον οποίο τρέφει ερωτικά αισθήματα. Ωστόσο, οι κανόνες καθιστούν ξεκάθαρο πως νικητής πρέπει να είναι μόνο ένας και οι υπόλοιποι νεκροί. Άρα, πώς η ηρωίδα θα αντέξει να θανατώσει το αγόρι που αγαπά προκειμένου να μείνει ζωντανή; Ή μήπως τα πράγματα εξελιχθούν πολύ πιο ανατρεπτικά από ό,τι φανταζόμαστε;
Αδιαμφισβήτητα, τα θέματα του βιβλίου δίνουν έρισμα για πολύ σκέψη . Τα θέματα που προσπαθεί να προσεγγίσει η Collins είναι πολύ λεπτά και αντιφατικά. Καταρχάς, διαπιστώνουμε πως οι πολίτες της ‘’Πανέμ’’ βρίσκονται υπό το ζυγό ενός ανελεύθερου, αιμοσταγούς καθεστώτος αμοραλιστών, που βούλονται την βάναυση δολοφονία παιδιών από παιδιά ως τιμωρία για την αντίδραση των πρώτων στην κυνική στάση ης εξουσίας, που δρα παρόμοια με τον γνωστό ήρωα του Όργουελ στο «1984»,Big Brother. Ένα επιπρόσθετο, αξιοσημείωτο σημείο συνιστά η μετάδοση αυτής της κτηνωδίας από τους τηλεοπτικούς δέκτες και, κατά συνέπεια η διείσδυση της βίας σε κάθε σπιτικό . Απότοκος αυτής της προσιτής προβολής των αγώνων αποτελεί η απευαισθητοποίηση του κοινού, η αποποινικοποίηση της βίας στα μάτια τους και η εξέλιξή τους σε άσπλαχνα, αλλοτριωμένα όντα. Ανάλογα θα σκεφτόταν κανείς πράττουν και οι σύγχρονοι τηλεοπτικοί σταθμοί, διότι το θέαμα της βίας καλύπτει τεράστιο τμήμα του ημερήσιου προγράμματός τους.
Επιπλέον, σκέφτεσαι αν ο έρωτας μπορεί να διαδραματίσει τόσο καταλυτικό ρόλο στις ανθρώπινες ζωές, να καθορίζει το θάνατο και τη ζωή και αν ένα 16χρονο είναι αρκετά ώριμο ώστε να διακρίνει τον πραγματικό έρωτα από έναν απλό, εφηβικό ενθουσιασμό ,ο οποίος ίσως συντελέσει ακόμα και στο θάνατό του. Τέλος, δεν νοείται να μην προβληματιστούμε για το γεγονός πως μήπως ,έστω και αν τίποτα δεν μοιάζει να το προοιωνίζει στο κοντινό μέλλον, η ανθρωπότητα οδηγηθεί στο σημείο να αλληλοσπαράζεται και να αυτοκαταστρέφεται για την συντήρησή της εν ζωή. Στους χαλεπούς καιρούς που, ζούμε, όπου όλα διαγράφονται αβέβαια και βασιλεύει η βία, ο φιλοτομαρισμός, η καταπάτηση κάθε ηθικής αξίας μπροστά στην-υπέρμετρη συχνά-φιλοδοξία μας να ζήσουμε άνετα, και η φράση του προφήτη του 21ου αιώνα, όπως εξελίσσεται, Niccolò Machiavelli: «Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» χαρακτηρίζει κάθε δράση και σκέψη μας , το μέλλον μόνο ελπιδοφόρο δεν μοιάζει. Μάλλον δυσοίωνο, άρα όλα είναι πιθανά.
Εν κατακλείδι, όταν ένα βιβλίο αποτελεί τόσο προσφιλές έδαφος για την καλλιέργεια προβληματισμών, σίγουρα είναι αρκετά επιτυχημένο. Όταν ένα βιβλίο λειτουργεί ως κινητήριος μοχλός για την σύνθεση απόψεων σχετικά με τόσο ζωτικής-κυριολεκτικά-σημασίας ζητήματα, χωρίς αμφιβολία αφήνει το δικό του στίγμα στους αναγνώστες. Ένα τέτοιο βιβλίο είναι οι «Αγώνες Πείνας» και, κατά τη γνώμη μου, διαθέτει όλα τα χαρακτηριστικά, ώστε να μας προσφέρουν ψυχαγωγία.